Trong một phỏng vấn đăng trên nhật báo Ý Corriere Della Sera ngày thứ ba 3 tháng 5, Đức Phanxicô cho biết ngài “cảm thấy” phải đến Mátxcơva trước khi đến Kyiv. Ngài lấy làm tiếc, “rõ ràng là vũ khí đang được thử nghiệm ở vùng lãnh thổ này. Đó là lý do vì sao đã có chiến tranh: để kiểm tra vũ khí mà chúng ta đã sản xuất”.
Tổng thống Vladimir Putin trong lần gặp Đức Phanxicô tại Vatican ngày 5 tháng 7-2019
Ngài nói: “Tôi bị rách dây chằng đầu gối, tôi sẽ mổ và chúng ta sẽ thấy. Từ một thời gian gần đây, tôi bị như thế này và tôi không đi được. Cũng đã có thời các giáo hoàng phải ngồi ghế có người khiêng. Cũng phải chịu một chút đau đớn, một chút khiêm hèn”. Đó là cách Đức Phanxicô giải thích vì sao ngài không thể đứng dậy chào ông giám đốc Luciano Fontana và phó giám đốc Fiorenza Sarzanini của nhật báo Ý Corriere della Sera, cả hai đã phỏng vấn ngài ở Nhà Thánh Marta và bài phỏng vấn được đăng ngày thứ ba 3 tháng 5.
Buổi nói chuyện tập trung vào cuộc chiến ở Ukraine mà ngay từ đầu, ngày 24 tháng 2 ngài đã lên án và cho đến nay, ngài đã cố gắng làm rất nhiều để hòa giải, bằng điện thoại cho tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đến sứ quán Nga để xin tiếng súng im bặt và trên hết là mong muốn đến Mátxcơva ngay lập tức nhưng còn tùy tổng thống Putin quyết định.
Ngài xác nhận: “Sau hai mươi ngày chiến tranh, tôi đã xin hồng y Pietro Parolin gởi thông điệp đến Vladimir Putin nói tôi sẵn sàng đến Mátxcơva. Dĩ nhiên là phải được Điện Kremlin đồng ý. Chúng tôi vẫn chưa nhận được phản hồi và chúng tôi tiếp tục kiên trì dù tôi e rằng Vladimir Putin không thể và không muốn tổ chức cuộc gặp vào lúc này. Nhưng làm thế nào để không chấm dứt sự tàn bạo này? 25 năm trước, chúng ta đã trải qua điều tương tự với Rwanda”.
Các cuộc chiến diễn ra để kiểm tra vũ khí chúng ta đã sản xuất
Phát biểu của ngài liên quan đến lý do của chiến tranh và “buôn bán” vũ khí, điều mà theo ngài vẫn là một “tai tiếng” ít ai lên tiếng phản đối. Ngài nói về một “sự tức giận nào đó đã tạo điều kiện”, có lẽ do “NATO ồn ào trước cửa nước Nga” làm cho Điện Kremlin “phản ứng tồi tệ và kích hoạt xung đột.” Ngài giải thích: “Tôi không biết phải trả lời như thế nào, tôi còn quá xa với câu hỏi liệu việc cung cấp cho Ukraine có phù hợp hay không. Điều rõ ràng là vũ khí đang được “Tôi không biết phải trả lời như thế nào, tôi còn quá xa với câu hỏi liệu việc cung cấp cho Ukraine có phù hợp hay không. Điều rõ ràng là vũ khí đang được thử nghiệm thử nghiệm ở đó. Người Nga biết bây giờ xe tăng ít được dùng và đang nghĩ đến những vũ khí khác. Đây là lý do vì sao có chiến tranh: để kiểm tra vũ khí chúng ta đã sản xuất”. Ít người chống lại hoạt động buôn bán này, nhưng cần phải làm nhiều hơn, và ngài trích dẫn, cách đây hai hoặc ba năm, một đoàn xe vận chuyển vũ khí đến Yemen đã ngừng ở Gênes, những người cập cảng đã quyết định dừng.”
“Thượng phụ không phải là người giúp lễ cho Putin”
Hiện nay ngài không có kế hoạch đi Kyiv, phải đến Mátxcơva trước. Đánh giá lại những nỗ lực đã được triển khai hoặc sẽ được triển khai để ngăn chặn bạo lực leo thang, ngài nói rõ: “Tôi sẽ không đi Kyiv lúc này. Tôi cảm thấy không nên đi. Trước tiên tôi phải đến Mátxcơva, tôi phải gặp Putin trước. Nhưng tôi là linh mục, tôi có thể làm gì? Tôi làm những gì tôi có thể. Nếu Putin mở cửa…”. Một lần nữa, ngài muốn đến Mátxcơva để tìm cách cùng hành động với thượng phụ Kyrill. Ngài kể lại cuộc nói chuyện với thượng phụ qua Zoom, dài 40 phút ngày 16 tháng 3 vừa qua, về những “biện minh” về chiến tranh của thượng phụ và về cuộc họp không thành tháng 6 ở Giêrusalem. Ngài nói trong buổi phỏng vấn: “Tôi nghe và tôi nói với thượng phụ: tôi không hiểu gì về tất cả những chuyện này, chúng ta không phải là công chức nhà nước, chúng ta không dùng ngôn ngữ chính trị, nhưng dùng ngôn ngữ của Chúa Giêsu. Chúng ta là mục tử của cùng một dân thánh của Chúa. Đó là lý do tại sao chúng ta phải tìm kiếm các phương tiện hòa bình, ngăn chặn ngọn lửa vũ khí. Giáo chủ không thể là người giúp lễ của Putin.” “Tôi đã lên kế hoạch để đi gặp thượng phụ vào ngày 14 tháng 6 tại Giêrusalem. Đó sẽ là cuộc gặp trực tiếp thứ hai của chúng tôi, không liên quan gì đến chiến tranh. Bây giờ ngay cả khi thượng phụ đồng ý thì đó cũng có thể là tín hiệu làm hoang mang”.
Một thế giới chiến tranh vì lợi ích quốc tế
Cái nhìn của giáo hoàng mở rộng hơn để nói về quyền của các dân tộc trong một thế giới đang có chiến tranh, “cuộc chiến tranh thế giới thứ ba”, thường được nhắc đến và làm mọi người lo sợ. Ngài nói đó không phải là tiếng kêu “báo động” nhưng là chiến tranh ở mọi nơi: ở Syria, ở Yemen, ở Iraq, ở châu Phi, hết cuộc chiến này đến cuộc chiến khác. Bên nào cũng có lợi ích quốc tế. Chúng ta không hình dung được một quốc gia tự do lại có thể đi gây chiến với một quốc gia tự do khác. Ở Ukraine, có vẻ như những người khác đã tạo xung đột. Điều duy nhất người Ukraine bị khiển trách là đã phản ứng ở Donbass, nhưng đó là chuyện mười năm trước. Lập luận này đã cũ. Tất nhiên, họ là một dân tộc đáng tự hào.
Con đường Thập giá “tai tiếng”: chưa đủ ý chí cho hòa bình
Về vấn đề này, ngài nhắc lại Chặng Đàng Thánh Giá ngày Thứ Sáu Tuần Thánh tại Đấu trường la-mã, nhưng trước lời yêu cầu của Ukraine, phần đọc lời suy niệm ở chặng thứ 13 bị cắt, một phụ nữ Nga và Ukraine vác thánh giá đi bên nhau cùng cộng đoàn im lặng cầu nguyện. Đức Phanxicô giải thích cuộc trao đổi giữa ngài và hồng y Konrad Krajewski, ban Từ thiện Giáo hoàng, ngài đến Kyiv vào dịp lễ Phục sinh, lần thứ ba kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Đức Phanxicô kể: “Tôi gọi cho hồng y Krajewski đang ở đó, cha nói với tôi: dừng lại, đừng đọc lời cầu nguyện. Họ đúng, dù chúng ta không thể hiểu tất cả mọi thứ. Vì vậy, họ vẫn im lặng. Họ rất nhạy cảm, họ cảm thấy bị thua hoặc bị nô lệ vì họ đã trả một giá quá đắt trong Thế chiến thứ hai. Rất nhiều người đã chết, đó là dân tộc tử đạo. Nhưng chúng ta cũng chú ý đến những gì có thể xảy ra bây giờ ở Transnistria”. Nhưng ngày 9 tháng 5 có thể là ngày kết thúc mọi thứ. Từ buổi tiếp kiến với thủ tướng Hungari, Viktor Orbán ngày 21 tháng 4 vừa qua tại Vatican, ngài nói ngài được biết “người Nga có một kế hoạch”. “Vì thế chúng ta sẽ hiểu tốc độ leo thang trong những ngày này. Vì bây giờ không chỉ Donbass mà là Crimea, là Odessa, là cảng Biển Đen sẽ bị lấy khỏi tay Ukraine, vậy thôi. Tôi bi quan, nhưng chúng ta phải làm mọi thứ để có thể ngăn chặn chiến tranh”.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch
(phanxico.vn 04.05.2022/ vaticannews.va, 2202-05-03)