Sở dĩ tại Pháp cho đến nay vẫn cấm đặt hang đá Giáng sinh ở nơi công cộng vì điều 28 bộ luật 1905 quy định “cấm dựng hay đặt biển hiệu hoặc mọi hình ảnh mang dấu chỉ tôn giáo tại các cơ sở hay địa điểm công cộng nào, trừ các nơi thờ tự, các khu chôn cất ở nghĩa trang, lăng mộ, viện bảo tàng hay khu triển lãm”.
THẨM ĐỊNH TỪNG TRƯỜNG HỢP
Trước hết, cần xác định hang đá Giáng sinh – diễn lại việc Chúa Giêsu sinh ra như các sách Tin Mừng thuật – có phải là một dấu chỉ hay biểu tượng của tôn giáo hay không ? Các thành viên Hội đồng Nhà nước Pháp cho rằng không cần phải làm điều này. Theo họ, “đây là một biểu tượng vốn mang rất nhiều ý nghĩa”. Chắc chắn hang đá Giáng sinh có “tính chất tôn giáo” vì minh họa “một cảnh tượng thuộc về nghệ thuật hình ảnh của Kitô giáo”. Nhưng hang đá “cũng là một phần trong những trang trí đặc biệt vào dịp lễ hội cuối năm mà mục đích hoàn toàn là về văn hóa chứ không liên quan đến tôn giáo”.
Vì thế, hội đồng khuyến cáo nên thẩm định từng trường hợp xem hang đá do chính quyền các thành phố cho phép trưng có mang “sắc thái văn hóa, nghệ thuật hay lễ hội” và không hàm ý tôn giáo không. Hay ngược lại, nó mang chiều kích tôn giáo và bất chấp tính chất trung lập mà chính phủ muốn đề cao.
CÁCH TIẾP CẬN QUÂN BÌNH VÀ CỞI MỞ
Để đánh giá các trường hợp, Hội đồng Nhà nước Pháp yêu cầu quan tâm đến bốn tiêu chí: bối cảnh đặt hang đá, các điều kiện cá biệt, có hay không các tập tục địa phương và sau cùng là địa điểm được chọn trưng bày hang đá. Để hướng dẫn các cơ quan tư pháp chuyên trách về hành chính sẽ phải giải quyết vấn đề sau này, hội đồng đã tập trung phân biệt các hang đá đặt “trong khuôn viên các cơ sở công cộng, các tòa nhà của Nhà nước hay thuộc dịch vụ công” với các hang đá khác, đặc biệt được đặt trên đường phố hoặc ở các quảng trường. Trong trường hợp thứ nhất, hang đá bị xem là bất hợp pháp, trừ “các trường hợp cá biệt cho thấy sắc thái văn hóa, nghệ thuật hay lễ hội”. Ở trường hợp thứ 2, khi đặt ở bên đường hoặc tại các quảng trường thì hang đá không vi phạm luật.
Ông Jean-Marc Sauvé, Phó chủ tịch Hội đồng Nhà nước Pháp nhấn mạnh: “Đây là cách tiếp cận quân bình và cởi mở của chính phủ, ngược với lối cấm đoán tổng quát và tuyệt đối, tạo nên cách hiểu và áp dụng luật 1905 một cách cứng nhắc”. Hội đồng Giám mục Pháp đánh giá cao quyết định nói trên và nhắc lại rằng: “Giáo hội luôn khẳng định hang đá Giáng sinh là một biểu tượng tôn giáo nhưng đồng thời cũng là một biểu tượng văn hóa”.
XUÂN VĨNH
(theo Le Monde và AFP)
Nguồn tin: Báo Công Giáo & Dân Tộc