14 tháng Hai hằng năm đã trở thành một trong những ngày kỳ lạ nhất trong văn hoá phương Tây. Nó được mừng rộng rãi là ngày “Valentine”, theo tên một vị Thánh Công Giáo, Valentine. Tuy nhiên, trong lịch phụng vụ, Hội Thánh Công Giáo không thực sự cử hành lễ Thánh Valentine vào ngày 14/02. Thay vì đó, lịch chung ghi ngày 14/02 là lễ hai Thánh Cyrillô và Methodio.
Như vậy là hầu hết thế giới Tây phương và rải rác ở Đông phương mừng ngày “Thánh Valentine”, Giáo Hội lại hướng chúng ta đến hai vị Thánh Slavơ không nổi tiếng lắm. Vì sao?
Tìm kiếm Thánh Valentine thật
Ngày 14/02 được dành cho Thánh Valentine từ nhiều thế kỷ, thậm chí là từ những bộ lịch đầu tiên của Hội Thánh Kitô. Tuy nhiên, không phải chỉ có 1 Thánh Valentine duy nhất, mà nhiều Thánh cùng tên Valentine, như trong quyển Nhìn Lại Giáo Hội Mỹ đã chỉ ra:
“Nhiều sổ bộ Thánh Tử đạo của Giáo Hội chứa tổng cộng hai mươi hai người được phong Thánh với tên Valentine. Trong đó, chín vị được ghi nhận là Giám Mục, hai vị Tử đạo, phần lớn còn lại là linh mục; một vị là sĩ quan quân đội của vua Maximiano và qua đời ở Ravenna. Họ thuộc mọi quốc tịch, Ý, Pháp, Tây Ban Nha, Đức và Bỉ. 5 trong số các Thánh Valentine này có cùng ngày kính là 14/2, các vị khác là ngày 12/2.”
Dù vậy, không ai trong số 22 Thánh Valentine trên là người thực sự mang đến tên cho ngày lễ Valentine hiện đại.
Thánh Valentine của câu chuyện lễ tình nhân được cho là một linh mục người Rôma chịu tử đạo vì đức tin Kitô Giáo vào thế kỷ 3. Có nhiều huyền thoại khác nhau xung quanh vị Thánh này, một trong số đó khẳng định ngài bị giết vì đã lén cử hành hôn phối cho nhiều cặp đôi.
Loại khỏi lịch phụng vụ chung
Ban đầu Giáo Hội Latinh không có vấn đề gì trong việc cử hành nhiều lễ Thánh Valentine vào ngày 14/02 và vẫn giữ lễ đó đến năm 1969.
Trong văn kiện Sacrosanctum Concilium của Công Đồng Vaticanô II, việc xem xét lại lịch phụng vụ được yêu cầu, dẫn đến lễ kính một số vị Thánh bị loại bỏ: “Để tránh việc lễ kính nhiều vị Thánh được ưu tiên hơn lễ kính nhớ các mầu nhiệm cứu độ, nhiều ngày nên được dành cho một Giáo Hội địa phương hoặc quốc gia hoặc gia đình dòng tu cử hành riêng; chỉ những lễ nhớ các Thánh có tầm quan trọng hoàn vũ nên được mở rộng đến Giáo Hội hoàn vũ.”
Giáo Hội tiến hành một nghiên cứu, và Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI đã ban hành tự sắc Mysterii Paschalis để loại bỏ và thêm nhiều lễ. Ngài giải thích: “Để thi hành quyết định của Công Đồng Đại Kết, tên của nhiều vị Thánh đã được loại khỏi Lịch hoàn vũ… Việc loại bỏ tham chiếu đến một số vị Thánh không được biết đến rộng rãi đã mở đường cho việc thêm vào Lịch Rôma tên các vị Tử đạo của những vùng mà việc loan báo Tin Mừng đến vào những ngày sau. Vì vậy, như là đại diện cho quốc gia của các ngài, những vị nổi tiếng nhờ việc đổ máu cho Chúa Kitô hoặc bởi nhân đức nổi bật sẽ được vinh dự trong sổ bộ lịch trên.”
Mặc dù không phải Tử đạo, Thánh Cyrillo và Methodio là các vị rao giảng Tin Mừng cho người Slavơ nổi tiếng trong thế kỷ 9. Việc đổi lễ Thánh Valentine thành lễ 2 Thánh trên là một nỗ lực để làm cho lịch phụng vụ có tính “hoàn vũ” hơn, như Đức Phaolô VI nói.
Bên cạnh đó, người ta cũng tin rằng vấn đề không chắc Thánh Valentine nào chính xác được mừng trong ngày 14/02 đã khiến tên Valentine bị loại khỏi lịch phụng vụ hoàn vũ.
Điều thú vị là văn kiện sửa đổi lịch được ban hành vào đúng ngày 14/02/1969.
Thực tế thì lịch phụng vụ chung không phải là cố định và có thể được thay đổi khi nhu cầu chung đòi hỏi. Thánh Valentine có thể được phục hồi lại vào ngày 14/02? Nếu rất nhiều tín hữu bày tỏ mong ước và tin rằng Thánh ấy có tầm quan trọng hoàn vũ, thì tên ngài có thể quay lại lịch chung.
Theo Aleteia
Gioakim Nguyễn biên dịch