Trong hội nghị thượng đỉnh về lạm dụng tình dục giáo sĩ kết thúc hôm Chúa Nhật 24 tháng Hai tại Vatican, phản ứng của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trước các tai tiếng lạm dụng tính dục đã được trích dẫn nhiều lần bởi các thuyết trình viên, khiến nhiều người ngạc nhiên. Nhiều người cho rằng Giáo Hội chỉ bắt đầu xem xét vấn đề này một cách nghiêm chỉnh và đầy ưu tư dưới thời Đức Bênêđíctô XVI.
Tờ Crux, cùng với Đài truyền hình Ba Lan TVP1, đã có một buổi nói chuyện với người gần gũi nhất với Đức Gioan Phaolô II, là Đức Hồng Y Stanisław Dziwisz của tổng giáo phận Krakow, về chính sách của vị Giáo Hoàng Ba Lan đối với tội lỗi lạm dụng tính dục của hàng giáo sĩ. Đức Hồng Y Dziwisz đã bảo vệ mạnh mẽ di sản của thầy mình.
Khi Đức Gioan Phaolô II phát hiện ra sự thật đằng sau những lời buộc tội lạm dụng tình dục, “ngài vô cùng kinh hoàng”, Đức Hồng Y Dziwisz nói.
“Ngài luôn sống rất mãnh liệt các vấn đề của Giáo Hội: ngài rất thích những điều tốt đẹp về Giáo Hội và cảm thấy buồn trước mọi biểu hiện của tội ác. Tin tức về các linh mục và tu sĩ, những người mà ơn gọi của họ là giúp đỡ mọi người trong việc gặp gỡ Thiên Chúa, lại là nguyên nhân gây ra rất nhiều đau khổ cho những người trẻ tuổi và tai tiếng cho mọi người, làm tổn thương ngài rất nhiều.”
“Don Stanislao” là thư ký riêng của Đức Hồng Y Karol Wojtyła, trong 12 năm ở Krakow trước khi cùng ngài đến Vatican trong 27 năm triều giáo hoàng của ngài. Trong hội nghị thượng đỉnh diễn ra trong tuần qua, Đức Hồng Y Dziwisz nói với tờ Crux: “Sự kiện này phù hợp với cách hành động của Đức Gioan Phaolô II.”
Đức Gioan Phaolô II đã bổ nhiệm Theodore McCarrick làm Giám Mục tiên khởi Metuchen, New Jersey, năm 1981; Newark năm 1986; và Washington, D.C. vào năm 2000 – cũng như nâng ông lên hàng Hồng Y vào năm 2001. Tuy nhiên, Đức Hồng Y Dziwisz cũng khẳng định rằng nếu Đức Gioan Phaolô II còn sống ngài cũng trục xuất McCarrick khỏi hàng giáo sĩ nếu biết rõ tội lỗi của ông này. Những quyết định bổ nhiệm của vị Giáo Hoàng Ba Lan chắc chắn dựa trên các báo cáo của Sứ thần Tòa Thánh tại Hoa Kỳ và Bộ Giám Mục.
“Tôi thấy quyết định gần đây về việc loại bỏ McCarrick khỏi Hồng Y đoàn và khỏi chức tư tế hoàn toàn phù hợp với định hướng mà John Paul II đã chỉ định,” Đức Hồng Y Dziwisz nói.
“Trong suốt triều giáo hoàng của ngài, Đức Gioan Phaolô II gần gũi với những người đau khổ, đứng về phía họ và bảo vệ họ, bao gồm những người bị tổn thương bởi những người của Giáo Hội.”
Đức Hồng Y Dziwisz cho biết điều làm ngài hài lòng đó là ban tổ chức hội nghị thượng đỉnh đã trích dẫn các tài liệu được trình bày trong thời giáo hoàng của Đức Gioan Phaolô II như là một điểm tham chiếu quan trọng. Ngài đã khen ngợi Đức Hồng Y Sean O’Malley của Boston và Đức Tổng Giám Mục Charles Scicluna của Malta, cả hai được xem như các nhà cải cách hàng đầu trong việc đối phó với tai ương lạm dụng tính dục, vì đã nhớ lại những lời của Gioan Phaolô II rằng “không chỗ trong đời sống linh mục và tận hiến cho những kẻ làm hại giới trẻ.”
Một số người tại Đức hô hào tản quyền từ Vatican cho các Hội Đồng Giám Mục các nước thường cáo buộc Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II cố gắng tạo ra một “triều đình” giáo hoàng, tập trung quyền lực xung quanh mình. Tuy nhiên, Đức Hồng Y Dziwisz khẳng định rằng đó chỉ là một lời cáo gian.
“Đức Gioan Phaolô II là một người của Công Đồng Vatican Hai. Tính đồng đoàn (collegiality) đối với ngài là một quy tắc cơ bản trong Giáo Hội. Các cộng tác viên của ngài, đặc biệt là những vị đang lãnh đạo các bộ tại Vatican, đã có một liên hệ cá nhân với Đức Gioan Phaolô II và các vị luôn có thể nói chuyện thoải mái với ngài. Các vấn đề quan trọng đã được quyết định cùng nhau tại các cuộc họp các nhà lãnh đạo các bộ, các hội đồng và các ủy ban.”
Đức Hồng Y Dziwisz cũng phủ nhận việc tự mình nắm lấy quyền lực vô song, đặc biệt là khi Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã già yếu.
“Bí thư cá nhân của Đức Thánh Cha không bao giờ có thể thay thế các nhà lãnh đạo các bộ trong Giáo triều Rôma,” ngài nói.
Những tai tiếng lạm dụng tính dục đầu tiên bùng nổ dữ dội trên các phương tiện truyền thông là tại Canada và Ireland trong hai thập niên 80 và 90 của thế kỷ qua, trước khi cơn bão đổ bộ vào Hoa Kỳ vào đầu những năm 2000. Đức Hồng Y Dziwisz thừa nhận rằng Vatican vào thời điểm đó chỉ mới bắt đầu nhận ra ra sự nghiêm trọng của vấn đề.
“Lúc đó, chúng ta không nhận thức được toàn bộ quy mô của hiện tượng lạm dụng tình dục hoặc bản chất toàn cầu của nó, như chúng ta thấy rõ những vấn đề này ngày hôm nay,” Đức Hồng Y nói với tờ Crux.
Tuy nhiên, theo Đức Hồng Y Dziwisz, Đức Gioan Phaolô II cố gắng tìm ra một định hướng đúng để đương đầu với tai ương này.
“Đức Gioan Phaolô II thấy rằng vấn đề không chỉ giới hạn nơi thảm kịch của các nạn nhân, mà còn có nguy cơ trầm trọng hơn bởi phản ứng sai lầm của các bề trên và các vị bản quyền. Ngài thấy rằng mặc dù có giáo luật và các thủ tục của Giáo Hội, nhưng không phải lúc nào những điều này cũng được các giám mục áp dụng.”
Đức Hồng Y Dziwisz chỉ ra rằng “chính Đức Gioan Phaolô II là vị Giáo Hoàng đầu tiên áp đặt nghĩa vụ báo cáo từng trường hợp lạm dụng giáo sĩ trực tiếp lên Bộ Giáo Lý Đức Tin, lúc bấy giờ do Đức Hồng Y Joseph Ratzinger, vị Giáo Hoàng tương lai, lãnh đạo. Ngài là người mà Đức Gioan Phaolô II tuyệt đối tin tưởng.”
Động thái này, theo Đức Hồng Y Dziwisz, là “nhằm ngăn chặn cám dỗ chôn vùi những vấn đề đau đớn này dưới tấm thảm.”
Khi được hỏi liệu có văn hóa im lặng tại Vatican dưới thời Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II hay không, Đức Hồng Y Dziwisz nói rằng “Ngài là một người rất rõ ràng và không mơ hồ. Bất cứ ai gặp và hợp tác với ngài đều biết rõ rằng trong ngài không có sự chấp nhận hay thỏa hiệp có ý thức với bất kỳ tội ác nào.”
“Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tin rằng Giáo Hội cần sự minh bạch, nhưng cũng có trách nhiệm phải đối xử với mọi người đúng với phẩm giá của họ.”
“Ngài nói rằng trong thời đại chúng ta, Giáo Hội phải nỗ lực hết sức minh bạch giống như một ngôi nhà kính, và đây là hành động đúng đắn.”
Theo Đức Hồng Y Dziwisz, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, có một cái nhìn bao quát về cuộc khủng hoảng lạm dụng.
“Ngài nhận thức rõ rằng cuộc khủng hoảng không chỉ ảnh hưởng đến Giáo Hội mà còn toàn xã hội, và nó có liên quan đến sự rối loạn sâu sắc trong lĩnh vực đạo đức tình dục. Ngài đã chẩn đoán vấn đề này từ rất sớm trong triều giáo hoàng của mình.”
Theo Đức Hồng Y Dziwisz, kết luận của Đức Gioan Phaolô II rất rõ ràng: “Cách duy nhất để đối mặt với cuộc khủng hoảng này và những nguyên nhân tạo ra nó là cổ vũ sự trưởng thành và trách nhiệm trong tình yêu và tình dục của con người.”
Đức Hồng Y Dziwisz kết luận rằng:
“Đức Gioan Phaolô II nhìn thấy điều ác này, nhưng không bao giờ mất hy vọng. Ngài nhìn mọi thứ với một niềm tin mãnh liệt rằng Chúa có thể mang lại những điều tốt lành từ cả từ những sự ác tồi tệ nhất. Ngài tin rằng nơi nào tội lỗi gia tăng, ân sủng sẽ tuôn tràn lai láng.”
Đức Hồng Y nhớ lại hơn một lần, Đức Gioan Phaolô II nói với ngài rằng “Chính cuộc khủng hoảng có thể giúp Giáo Hội thanh lọc chính mình và củng cố Giáo Hội trong sự thánh thiện.”
Đặng Tự Do
(vietcatholic 26.02.2019/ Crux)