Khi làm việc gì, ta thường được thúc đẩy bởi một động cơ nào đó. Động cơ ấy thêm sức cho ta, giúp ta được mạnh mẽ để thực thi và hoàn thành những dự tính của mình. Hơn bất kỳ một động cơ nào khác, tình yêu – vốn là một sự huyền nhiệm khôn tả – có một sức cuốn hút và khiến người ta trở nên “vô địch” trong những hành vi của mình. Chẳng ai biết tình yêu là gì, không ai có thể định nghĩa được tình yêu. Người ta chỉ có thể nhận ra nó như một cái gì đó từ một nơi bí ẩn xuất hiện vào lúc không ngờ làm điên đảo con người, làm mất hết lý trí, làm người ta chẳng hiểu nổi được mình. Đã có biết bao giai thoại về những câu chuyện tình lâm ly bi đát, hạnh phúc có, đau buồn có. Và cứ hệt như một điều được mọi người công nhận, áng thơ nào không có chút tình, áng thơ ấy chẳng có gì hay; câu chuyện nào chẳng có chữ yêu, câu chuyện ấy chẳng đủ sức làm co thắt lòng người. Vốn dĩ tình yêu đã là một điều khó hiểu trong số những gì khó hiểu nhất, càng suy nghĩ về nó, đào sâu, nghiên cứu về nó, ta lại càng như rơi vào một mê cung với bao điều khiến ta phải tròn xoe đôi mắt.
Vì yêu, ta sẵn sàng thay đổi chính mình. Một lối sống, một cung cách hành xử bị cho là thâm căn cố đế của ta, sẽ chẳng bao giờ ta chịu thay đổi cho đến khi ta yêu. Tình yêu ta dành cho ai đó sẽ khiến ta vui mừng và hớn hở lột xác khỏi con người cũ của mình. Ta bắt đầu chăm chút hơn về diện mạo. Ta tự nhận thấy mình phải đẹp hơn trong mắt người khác. Ta bỗng dưng sống có ý thức hơn, có trách nhiệm hơn. Ta muốn mình phải giỏi hơn. Ta cũng có động lực phải vượt qua tất cả những khiếm khuyết của mình để làm hài lòng người mình yêu, để “lấy điểm” trong mắt họ. Ta bắt đầu nghĩ đến tương lai. Suy nghĩ của ta cũng trở nên chín chắn cách lạ thường… Tất cả những điều đó diễn tả một niềm vui lớn lao trào ứ trong con tim của ta. Phải, có một hạnh phúc nào đấy không tên đang khuấy động bên trong con người ta, khiến ta thấy trời đất như đổi khác, trời đông lạnh lẽo bỗng hóa nên nắng xuân ấm áp chan hòa. Yêu một người là muốn gắn kết đời mình với người ấy và một cách tự nhiên, ta tự nhủ mình phải gọt dũa mình để hai bên có thể hòa hợp với nhau. Bởi thế, nếu ai cho rằng mình yêu mà không có chút biến đổi nào, người ấy chưa thực sự yêu.
Vì yêu, ta dường như có đủ sức mạnh để nếm trải tất cả những gian lao thử thách. Cái kỳ lạ của tình yêu nằm ở chỗ, nó có thể khiến người ta hạnh phúc khi phải hy sinh. Chẳng ai thích hy sinh, vì hy sinh có nghĩa là chịu thiệt thòi, mất mát. Nhưng hy sinh trong tình yêu lại khiến cho người ta thấy hạnh phúc và hân hoan. Con đường xa, lầy lội vì cơn mưa lớn có là gì đối với hai người yêu nhau. Núi cao sông dài có là gì khi con tim đã trao nhau. Nghìn năm chờ đợi có là chi khi lòng ta đã tìm thấy chỗ đáp. Tình yêu là thế, nó làm cho người ta sẵn sàng bỏ đi cái tôi, cái ngã, cái cao ngạo của mình mà không hề cảm thấy quá khó khăn hay vất vã. Bởi thế, ta sẵn sàng bị chê là “sến” khi nói những lời ngọt ngào dành cho nhau. Ta chẳng ngại xấu hổ khi tỏ tình với nhau. Ta cũng nhanh chóng cúi mình nói lời xin lỗi, dù có khi ta chẳng có lỗi gì. Tình yêu gắn liền với một chút nhịn, một chút hy sinh, một chút từ bỏ. Có lẽ vì thế mà hoa hồng có gai, sô-cô-la vừa ngọt lại vừa đắng. Và chính tình yêu cũng được lớn lên nhờ những điều ấy. Không có một tình yêu nguyên vẹn nào sẵn tồn tại từ trời rơi xuống. Tình yêu cũng hệt như một ngọn đèn, biết chăm chút cho nó thì nó cháy, bỏ bê nó thì nó lụi tàn. Mà để có thể chăm chút cho nó, ta phải hy sinh nhiều lắm!
Người ta thường nói, khi yêu, ta phải cố gắng cố gắng để có được nhau trong cuộc đời. Điều đó đúng lắm! Nhưng sự huyền nhiệm của tình yêu vốn dĩ không có nguyên tắc: có đôi khi, chính vì yêu mà ta phải mạnh dạn để cắt đứt, để chia tay. Yêu nhau và đến được với nhau là hai chuyện khác nhau. Ta luôn mong muốn chúng là một, nhưng cuộc đời đâu phải lúc nào cũng thỏa đáp mong muốn của ta. Yêu là tiếng nói của con tim, còn việc san sẻ cả cuộc đời với nhau lại tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố. Lý trí không thể điều khiển được con tim, nó không thể cấm cản hành vi của con tim, nhưng nó lại có đôi mắt sáng để rọi vào từng cảm xúc của con tim. Biết là sẽ đau, rất đau, nhưng ta đành phải chấp nhận để một cuộc tình dang dở có một cái kết buồn. Ta làm thế, không phải vì ta không còn yêu, nhưng chính vì chữ yêu mới khiến ta đi đến quyết định ấy. Vì sao ư? Vì yêu thì mong muốn điều tốt đẹp cho người mình yêu, là xem người mình yêu hơn cả mình, chứ không phải tìm thỏa mãn cho chính mình. Chia tay vì một điều tốt đẹp quý giá hơn, đúng đắn hơn là một sự chia tay rất cao cả. Nó đòi hỏi một nghị lực lớn, một sự trưởng thành và cả một tình yêu – sự hy sinh vĩ đại.
Còn có biết bao điều phải nói về tình yêu! Người ta đã viết về nó, nói về nó trong suốt cả một lịch sử dài rồi mà còn chưa diễn tả đủ. Mãi mãi, tình yêu luôn là cái khiến ta bận tâm, dù ta có muốn hay không. Ai đã yêu thì sẽ rõ: nó còn hơn những gì có thể được nói hay biểu lộ ra. Nó làm biến đổi người khác, nó khiến người khác thích hy sinh, nó giúp người khác can đảm để làm điều mà họ chưa bao giờ muốn làm. Nó mang đến hạnh phúc cho người ta, nhưng nó cũng là nhân tố khiến người ta đau đến vô cùng. Nó đến như một kẻ trộm, chẳng ai chờ ai mong, nhưng nó cứ ở lì trong trái tim ta, chẳng chịu buông rời. Thế giới này trở nên phức tạp cũng vì chữ yêu, nhưng nó cũng trở nên phong phú nhờ chữ yêu.
Vì yêu…
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ