Mùa Vọng là thời gian Hội Thánh sống tâm tình trông đợi, sám hối, canh tân và hy vọng. Đây là mùa của hai chiều kích: hướng về biến cố Ngôi Lời nhập thể và hướng đến cuộc Quang lâm trong vinh quang của Chúa Kitô. Trong toàn bộ Cựu Ước, không có ngôn sứ nào nói về những mầu nhiệm này cách phong phú và sâu sắc bằng Isaia, người được gọi với danh hiệu đặc biệt là ngôn sứ của Đấng Messia. Suốt Mùa Vọng, phụng vụ đọc Isaia như người dẫn đường thiêng liêng của Hội Thánh. Bài trình bày này nêu lên các lý do thần học chủ yếu giải thích tại sao Isaia là ngôn sứ của Mùa Vọng.
1. Isaia – Ngôn sứ của niềm hy vọng Messia
Điểm nổi bật nhất khiến Isaia quan trọng trong Mùa Vọng là tầm nhìn của ông về Đấng Messia. Không ngôn sứ nào mô tả Đấng được hứa ban một cách phong phú như ông.
Đấng Messia mang hai chiều kích: vua và tôi tớ
Trong Is 9,1–7, Isaia loan báo về Hài Nhi sẽ trở thành vị Vua lý tưởng, mang các tước hiệu thần linh như “Thiên Chúa Hùng Mạnh” và “Hoàng Tử Hoà Bình”. Người thiết lập một triều đại công bình và vĩnh cửu. Đây là những hình ảnh gắn liền với Chúa Nhật I và II Mùa Vọng, khi Hội Thánh chiêm ngắm ánh sáng từ Bethlêhem đang ló rạng.
Nhưng Isaia cũng trình bày Đấng Messia như Người Tôi Tớ Đau Khổ, Đấng cứu nhân loại bằng việc mang lấy thương tích, chịu sỉ nhục và chết vì họ (Is 52,13 – 53,12). Như vậy, Isaia kết hợp hai khuôn mặt tưởng như đối nghịch: Vua vinh hiển và Tôi Tớ khiêm hạ. Tuy nhiên kết hợp này là chìa khóa để hiểu mầu nhiệm Giáng Sinh: Thiên Chúa đến trong yếu đuối và tình yêu tuyệt đối.
2. Isaia – vị loan báo phán xét và cứu độ
Mùa Vọng không chỉ là thời gian trông mong nhưng còn là thời gian sám hối, canh tân và chuẩn bị. Isaia cung cấp nền tảng cho tinh thần này khi ông mạnh mẽ kêu gọi dân trở về với Thiên Chúa.
- Phán xét để biến đổi
Các chương đầu của Isaia tố cáo tội lỗi của Israel: bất công xã hội, bạo lực, thờ ngẫu tượng và phụng vụ trống rỗng. Nhưng phán xét trong Isaia không mang tính diệt trừ; nó giống như lửa thanh luyện. Thiên Chúa muốn rửa sạch tội lỗi để phục hồi dân Ngài: “Dù tội các ngươi đỏ như son, Ta sẽ làm cho trắng như tuyết” (Is 1,18). Đây chính là âm hưởng thiêng liêng của Mùa Vọng: dọn đường cho Chúa bằng hoán cải.
- Ơn cứu độ cho muôn dân
Isaia là ngôn sứ đầu tiên mạnh mẽ công bố ơn cứu độ mang tính phổ quát. Trong Is 2,1–5, ông mô tả ngày các dân nước đổ về núi Chúa để nhận giáo huấn của Ngài. Điều này được hoàn tất nơi Đức Kitô — Đấng không chỉ đến cho Israel nhưng cho toàn nhân loại. Mùa Vọng vì thế không chỉ dành cho Kitô hữu, mà là mùa mọi dân tộc được mời gọi hướng về ánh sáng Chúa Kitô.
3. Isaia và thần học hoà bình – trung tâm của Mùa Vọng
Một trong những chủ đề làm nên nét đặc biệt của Isaia là shalom — bình an trọn vẹn, hòa hợp toàn diện với Thiên Chúa và thụ tạo.
- Bình an của Đấng Messia
Trong Is 11, Isaia mô tả triều đại lý tưởng khi muông thú sống trong hoà thuận: sói sống với chiên, sư tử ăn rơm, trẻ thơ chơi bên ổ rắn. Đây không chỉ là hình ảnh thi vị; đó là biểu tượng của một thế giới được đổi mới hoàn toàn dưới triều đại Messia. Mùa Vọng nuôi dưỡng khát vọng này bằng cách hướng lòng tín hữu đến triều đại bình an mà Chúa Kitô khởi đầu nhưng chưa hoàn tất.
- Hoàng Tử Hoà Bình
Isaia trao cho Đấng Messia tước hiệu “Hoàng Tử Hoà Bình,” nghĩa là Đấng mang lại hoà bình trọn vẹn bằng cách hàn gắn tội lỗi và chia rẽ. Giáng Sinh cho thấy bình an ấy trong Hài Nhi nhỏ bé, nhưng Mùa Vọng cũng nhắc nhở chúng ta rằng bình an Chúa Kitô mang đến chỉ trọn vẹn khi Người trở lại trong vinh quang.
- Hoà bình như một sứ mạng
Hoà bình theo Isaia không phải là tình trạng thụ động; nó đòi hỏi hành động. Mùa Vọng thúc đẩy tín hữu trở thành người kiến tạo hoà bình qua tha thứ, cảm thông, và công lý — những điều Isaia tha thiết mời gọi dân Israel sống.
4. Isaia – Ngôn sứ của tạo thành mới
Một lý do sâu xa khiến Isaia chiếm vị trí trung tâm trong Mùa Vọng là viễn tượng của ông về trời mới đất mới (Is 65–66). Mùa Vọng không chỉ hướng về Chúa Giáng Sinh mà còn về ngày Thiên Chúa đổi mới mọi sự.
- Vũ trụ được biến đổi
Isaia mô tả tạo thành mới nơi không còn đau khổ, tiếng khóc, hay cái chết. Đây là lời hứa giúp tín hữu sống Mùa Vọng không dừng lại nơi máng cỏ Bethlêhem, nhưng hướng lòng về sự hoàn tất của lịch sử cứu độ.
- Thành Giêrusalem mới
Isaia còn mô tả một Giêrusalem rạng ngời, biểu tượng của việc Thiên Chúa ngự giữa dân Ngài. Hình ảnh này liên kết trực tiếp với thị kiến Giêrusalem mới trong sách Khải Huyền, giúp tín hữu hiểu rằng Mùa Vọng mở ra một tầm nhìn cánh chung, nơi Thiên Chúa làm mới toàn thể tạo thành.
5. Isaia – Ngôn sứ của an ủi và hy vọng
Isaia không chỉ nói về phán xét; ông nổi tiếng vì là ngôn sứ của sự an ủi. Phần thứ hai của sách ông (Is 40–55) bắt đầu bằng lời: “Hãy an ủi, an ủi dân Ta”.
- Thiên Chúa đang đến để cứu độ
Is 40,3–5, “Hãy dọn sẵn con đường cho Đức Chúa,” là trục chính của Chúa nhật II Mùa Vọng và được áp dụng cho sứ vụ của Gioan Tẩy Giả. Qua Isaia, Hội Thánh hiểu rằng Thiên Chúa chủ động đến gần, và con người đáp lại bằng sám hối.
- Thiên Chúa gần gũi
Isaia mô tả Thiên Chúa như Mục Tử ân cần, Đấng bồng ẵm chiên con và dẫn dắt chúng. Những hình ảnh này làm phong phú linh đạo Mùa Vọng bằng một cảm thức thân mật: Thiên Chúa không xa cách, nhưng đến ở cùng con người — Emmanuel.
6. Isaia – chiếc cầu nối giữa Cựu Ước và Tân Ước
Không ngôn sứ nào được Tân Ước trích dẫn nhiều như Isaia. Các Tin Mừng lấy lời ông để giải thích căn tính và sứ mạng của Chúa Giêsu: sinh bởi trinh nữ (Is 7,14), ánh sáng chiếu soi Galilê (Is 9,1–2), các phép lạ chữa lành (Is 35,5–6), và dung mạo Người Tôi Tớ (Is 42). Isaia vì thế là linh hồn Kinh Thánh của Mùa Vọng, vì ông cung cấp các lời hứa giúp chúng ta nhìn nhận Chúa Giêsu chính là Đấng Messia.
7. Thi ca và trí tưởng tượng thiêng liêng của Isaia
Isaia không chỉ là nhà thần học mà còn là nhà thơ lớn. Hình ảnh của ông — ánh sáng bừng lên trong đêm tối, sa mạc nở hoa, đường thẳng giữa hoang mạc, triều đại công lý—tạo nên khung cảnh thiêng liêng của Mùa Vọng. Các điệp xướng trong tuần cuối Mùa Vọng (Đấng Thượng Trí, Chồi Non Giessê, Chìa Khoá Đavít…) đều xuất phát từ ngôn ngữ của Isaia, cho thấy ông thấm đậm trong linh đạo và phụng vụ Mùa Vọng.
*
Isaia là ngôn sứ trung tâm của Mùa Vọng vì ông trình bày mầu nhiệm của Đấng Messia trong sự phong phú và sâu sắc đặc biệt: Người vừa là Vua vừa là Tôi Tớ, vừa mang phán xét vừa ban ơn cứu độ, vừa khởi đầu hoà bình vừa hướng đến tạo thành mới. Qua Isaia, Hội Thánh học sống Mùa Vọng như mùa trông đợi tích cực, hoán cải nội tâm và hy vọng cánh chung. Tiếng nói của ông vang vọng qua nhiều thế kỷ, kêu gọi tín hữu chuẩn bị tâm hồn để đón Chúa Kitô — Đấng đã đến, đang đến và sẽ đến trong vinh quang.
Lm. Giuse Ngô Quang Trung
Để lại một phản hồi